Nepali
Englishनेपालमा सहकारी विकास अवस्थाको छिटो — र आवश्यकीय रूपमा सामान्य — लेखाजोखा तीनोटा दृष्टिकोणबाट गर्न सकिन्छ : सहकारी गतिविधिमा लक्षित समूह संलग्नता, अपेक्षित क्षेत्रमा सहकारी व्यवसायको फैलाउ र सहकारी कार्यका छर्लङ्गै देखा पर्ने आर्थिक–सामाजिक असर । अधिकांश पर्यवेक्षकहरू पाँच बिन्दुको गुणात्मक नापो — अति उच्च, उच्च, मध्यम, न्यून र अति न्यून – मा प्रस्तुत देहायसँग सहमत होलान् :
तालिका १ : सहकारी गतिविधिमा संलग्नता
|
लक्षित समूह |
संलग्नताको स्तर |
टिप्पणी |
|
उच्च |
सहकारी सदस्यता ६३ लाख पुगेको भए तापनि छमध्ये तीन अपेक्षित समूहका सहभागीहरू संलग्नताको अति न्यून वा न्यून स्तरमा रहेका छन् । |
|
न्यून |
|
|
अति न्यून |
|
|
|
|
|
अति उच्च |
|
|
अति न्यून |
|
|
मध्यम |
तालिका २ : अपेक्षित क्षेत्रमा सहकारी व्यवसायको फैलाउ
|
क्षेत्र |
सघनताको स्तर |
टिप्पणी |
|---|---|---|
|
|
सहकारी कार्य कागजी अर्थतन्त्रमा सघन भएको प्रतीत हुन्छ । |
|
मध्यम |
|
|
न्यून |
|
|
अति न्यून |
|
|
|
|
|
अति उच्च |
|
|
|
|
|
अति न्यून |
|
|
मध्यम |
|
|
न्यून |
|
|
अति न्यून |
तालिका ३ : सहकारी कार्यका आर्थिक–सामाजिक असर
|
रोह |
असरको स्तर |
टिप्पणी |
|
मध्यम |
सहकारिताको आर्थिकभन्दा सामाजिक असरहरू बेसी दृष्टिगोचर हुन्छन् । |
|
अति न्यून |
|
|
|
|
|
मध्यम |
|
|
अति न्यून |
|
|
|
|
|
उच्च |
|
|
न्यून |
|
|
अति न्यून |
|
|
|
|
|
उच्च |
|
|
न्यून |
|
|
अति उच्च |
|
|
उच्च |
साधारणतया माथिका तालिकाहरूमा अति न्यून वा न्यून हरूले नै विभागीय प्राथमिकता जनाउँदछन् । उदाहरणका लागि तालिका १ ले सङ्केत गर्दछ कि श्रमिकहरू धेरै जना सहकारी संस्थामा सङ्गठित भएका छैनन् । त्यसकारण विभागले श्रमिक सहकारी संस्थाहरू प्रवर्धन गर्न खोज्दैछ ।
सबै स्तरहरूको विचार भने सतर्कतापूर्वक गरिनुपर्दछ । सहकारी बचत परिचालनलाई नै लिन सकिन्छ । अति उच्च सहकारी बचत तथा ऋण कार्यकलाप हुँदाहुँदै पनि व्याजदरमा असर नगण्य नै देखा पर्दछस अर्थात् सापटीको लागत उच्च रहिरहेको छ । त्यसको मतलब सहकारी संस्थाहरू साधारण सदस्यहरूको साँचो नियन्त्रणमा छैनन् र दुई–चार जना सदस्यहरूबाट तिनको दुरुपयोग भएको हुन सक्तछ भन्ने हुन्छ । त्यसकारण सहकारी बचत तथा ऋण कार्यकलापको समुचित नियमन विभागको उच्च प्राथमिकतामा परेको छ ।
एवं रीतले सदस्यतामा बहुसङ्ख्यक महिलाको प्रतिनिधित्व नेतृत्वमा पर्याप्त छैन । विभागले महिला नेताहरूलाई अनेक तवरबाट विशेष गरेर प्रशिक्षण र विकास प्रयासबाट प्रोत्साहित गरिरहेको छ । निषेधात्मक नभएर सुधारात्मक नियमन, सहयोगी प्रवर्धन र आवश्यकता सम्बोधक प्रशिक्षण औ विकास विभागको वास्तविक चुनौती बनेको छ । आफ्नै प्रयत्नहरूलाई सघाउन विभागले इच्छुक निकायहरूसँग विकास सहयोग स्वागत गर्नेछ । ज्ञान नै अत्यावश्यक स्रोत भएकाले सँगै जान्ने पहलहरूकै वरिपरि फलदायी साझेदारी केन्द्रित होला ।
